ಪದ-ಶ್ರಾವ್ಯ

Year end Misc 2011

ದಿನಾಂಕ  25 ಡಿಸೆಂಬರ್  2011ರ ಸಂಚಿಕೆ...

ಇತ್ತಲೆ ಹಕ್ಕಿಯೇ ಇತ್ತಲ್ವೇ!

* ಶ್ರೀವತ್ಸ ಜೋಶಿ

[ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] * * * ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅಂಥದೊಂದು ಪಕ್ಷಿ ಇತ್ತೋ‌ಇಲ್ವೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕಳೆದವಾರ ಅಂಕಣದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ್ದ ರಸಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವಂತೂ ಅದೇ ಆಗಿತ್ತು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಲಾಂಛನದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಿ ರಾಜಮರ್ಯಾದೆ ಗಳಿಸಿರುವ, ಸರ್ಕಾರಿ ಬಸ್ಸುಗಳ ಮೇಲೆ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಚಿರಪರಿಚಿತವಿರುವ, ಗಂಡಭೇರುಂಡ ಚಿಹ್ನೆ ಕನ್ನಡಿಗರೆಲ್ಲರ ಹೆಮ್ಮೆ. ಹಾಗಾಗಿ ‘ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ: ಐದಕ್ಷರಗಳ ಪದ’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಗಂಡಭೇರುಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತ ಉತ್ತರ. ಬರೆದು ತಿಳಿಸಿದ ನೂರಾರು ಪತ್ರಮಿತ್ರರಿಗೆಲ್ಲ ಮೆಚ್ಚುಗೆ, ಅಭಿನಂದನೆ. ಸ್ವಾರಸ್ಯವೆಂದರೆ ಗಂಡಭೇರುಂಡ ಉತ್ತರ ಹೊಳೆಯದವರೂ ಐದಕ್ಷರದ ಬೇರೆ ಪದಗಳನ್ನು, ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಇರುವಂಥವನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ‘ಭಂಡಸರ್ಕಾರ’, ‘ಭೂಕರ್ಮಕಾಂಡ’, ‘ದಂಡಸಂಹಿತೆ’, ‘ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲ’ ಮುಂತಾದುವೆಲ್ಲ ಒಂಥರದಲ್ಲಿ ಸರಿಯುತ್ತರಗಳೇ. ಅಂತೆಯೇ ‘ಹೆಂಡದಂಗಡಿ’ ಕೂಡ. ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ‘ಭದ್ರಾಮೇಲ್ದಂಡೆ’ ಎಂದು ಬರೆದವರೂ ಇದ್ದಾರೆ, ಅಪ್ಪಟ ಕನ್ನಡ ಮಣ್ಣಿನ ಸೊಗಡನ್ನು ಸೂಸಿದವರು! ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ರಸಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಎಂಜಾಯ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಹೌದು. ಉದ್ದೇಶವಾದರೂ ಅದೇ ಇದ್ದದ್ದು. ಕುಂದಾಪುರದಿಂದ ವಿಜಯಾ ಗಣೇಶ ಕಾಮತ್ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ- “ಉತ್ತರಕ್ಕಾಗಿ ತಲೆ ಕೆರೆದೂಕೆರೆದೂ ಕಡೆಗೆ ರಾತ್ರಿ ಮೂರು ಗಂಟೆಗೆ ನಿದ್ದೆಯಿಂದ ಒಮ್ಮೆಲೇ ಎಚ್ಚರವಾದಾಗ ಉತ್ತರ ಹೊಳೆಯಿತು!” ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಖುಷಿಯೆನಿಸಿದ್ದು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸುಧೀಂದ್ರ ರಾವ್ ಅವರ ಪತ್ರ. ಕಾರಣ ಅವರು ಕೆ‌ಎಸ್ಸಾರ್ಟಿಸಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕಾರಿ! ಗಂಡಭೇರುಂಡ ಉತ್ತರ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿದಿರಲೇಬೇಕಲ್ಲ? ಆತ್ಮೀಯ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗುವ ಅವರ ಓಲೆ ‘ಉತ್ತರ ಸರಿಯಿದೆಯೇ ಎಂದು ದಯವಿಟ್ಟು ತಿಳಿಸುವುದು’ ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಸುತ್ತೋಲೆ (ಅಥವಾ ಬಸ್‌ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣಾಧಿಕಾರಿಯ ಉದ್ಘೋಷಣೆ) ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇರಲಿ, ಗೇಲಿಗಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಲ್ಲ, ಜಸ್ಟ್ ಒಂದು ಅಬ್ಸರ್ವೇಶನ್ ಅಷ್ಟೇ. ಇದು ಈ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷದ ಕೊನೆಯ ಭಾನುವಾರ. ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ‘ಮಿಸಲೇನಿಯಸ್ ಮಿಸಳ್‌ಭಾಜಿ’ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಂಕಣವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಬೇಕೆಂದೇ ಯೋಜನೆಯಿದ್ದದ್ದು. ಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಪತ್ರಪ್ರವಾಹವೂ ಬಂದಿರುವುದರಿಂದ ಒಂದಿಷ್ಟು ಪತ್ರಹರಿತ್ತನ್ನೇ ಲಹರಿಸೋಣವಾಗಲಿ. ಜತೆಯಲ್ಲೇ ಇತ್ತಲೆ (ಇತ್ತಲೆ = ಎರಡು ತಲೆ, ದ್ವಿಗುಸಮಾಸ; ಹಾಗಿದ್ರೆ ‘ಮುಕ್ಕಣ್ಣ = ಮೂರು ಕಣ್ಣಿನವ’ ತ್ರಿಗುಸಮಾಸವೇ ಎನ್ನಬೇಡಿ. ಸಂಖ್ಯಾಪೂರ್ವ ದ್ವಿಗು ಎಂದು ನಿಯಮ) ಪಕ್ಷಿಯ ಚಿತ್ರವೂ ಈವಾರಕ್ಕೆ ಎರಡು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ- ರಸಪ್ರಶ್ನೆಯ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮುಗಿಯುತ್ತಿರುವ ವರ್ಷವನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸುತ್ತಲೇ ಹೊಸವರ್ಷವನ್ನು ಎದುರುನೋಡುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ- ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ (ಕೆಲ ವಾರಗಳ ಹಿಂದೆಯಷ್ಟೇ ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥದ ಡಬಲ್ ಧಮಾಕಾ ಈ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದದ್ದು ನಿಮಗೆ ನೆನಪಿರಬಹುದು). ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಲೇಖನವನ್ನೋದಿ ತಮಗೆ ನೆನಪಾದ ಡಕಾರ ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಬರೆದುಕಳಿಸಿದವರಿದ್ದಾರೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸುಧಾ ರಾಘವೇಂದ್ರ- “ನಾವೆಲ್ಲ ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಪದ್ಯ: ದದಧೋಂ ಧೋಂಡ/ ಬಾಳೇಕಾಯಿ ಬೋಂಡ/ ಬೋಂಡ ತಿಂದ ಗುಂಡ/ ಭಾಳ ತಿಂದ ಭಂಡ/ ಭಂಡ ಮಲಗಿಕೊಂಡ!” ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ಅಲ್ಲವೇ? ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ರಚನೆ ಶಿವಭುಜಂಗಂ ಸ್ತೋತ್ರದ “ಗಲದ್ದಾನಗಂಡಂ ಮಿಲದ್ಭೃಂಗಷಂಡಂ ಚಲಚ್ಚಾರುಶುಂಡಂ ಜಗತ್ತ್ರಾಣಶೌಂಡಮ್| ಕನದ್ದಂತಕಾಂಡಂ ವಿಪದ್ಭಂಗಚಂಡಂ ಶಿವಪ್ರೇಮಪಿಂಡಂ ಭಜೇವಕ್ರತುಂಡಂ||” ಭಾಗವನ್ನು ಇಮೇಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಶ್ರೀಕಾಂತ ಹೆಗಡೆ. ಬೈಲಹೊಂಗಲದ ರೇಖಾ ಪಾಟೀಲ್‌ಗೆ ನೆನಪಾದದ್ದು ಅಣ್ಣಾವ್ರ ಹಾಡು ‘ಮಾನವನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ಮೇಲೆ ಏನೇನ್ ಕಂಡಿ?’ ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಗಂಡಾಗುಂಡಿ, ಬಂಡಿ, ಜೋಗದ್ಗುಂಡಿ ಅಂತೆಲ್ಲ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಸನದ ಶಾಂತಾ ಗೋಪಾಲ್ ಅವರು ರಸಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ರಸೋತ್ತರ ಬರೆದ ರೀತಿ ಹೀಗೆ- “ಬಳೇ ತೊಡ್ದೇ‌ಇರೋ ಹೆಂಗ್ಸಿನ ಮಾತ್ ಕೇಳಿಕೇಳಿ ಗಂಡ್ಸರೇ ಕಮ್ಮಿಯಾಗೋಗವ್ರೆ ನಮ್ಮ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಾಗೆ. ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟ್ಕವೇ ವಾಸಿಯಪ್ಪ, ಇನ್ನೂ ಗಂಡಭೇರುಂಡಾವ ಮಡಗ್ಕೊಂಡೈತೆ!” ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, “ಹೆಸರಿನಲ್ಲೇ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಇರುವ ಡುಂಡಿರಾಜರನ್ನು ಅದ್ಹೇಗೆ ಮರೆತಿರಿ?” ಎಂದು ವಾದಮಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಗುರುಪಾದಸ್ವಾಮಿ. “ಎಲ್ಲ ಓಕೆ, ಕನ್ನಡ ಡಿಂಡಿಮ ಬಾರಿಸಿಲ್ಲ ಏಕೆ?” ಎಂದು ಕಿವಿಹಿಂಡಿದ್ದಾರೆ ಬಿಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿರುವ ಭೀಮಶಂಕರ ಬುಗಡೆ. ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಉಲ್ಲೇಖಾರ್ಹ ಪತ್ರ, ಮಡಿಕೇರಿಯಿಂದ ಡಾ.ಎಸ್.ವಿ.ನರಸಿಂಹನ್ ಬರೆದಿರುವುದು- “ಕೊಡವರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕುಟುಂಬಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ಹೆಸರಿರುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೧೨೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಇಂಥ ಕುಟುಂಬಗಳಿವೆ. ಇದು ಒಂಥರ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಗೋತ್ರವಿದ್ದಂತೆ. ಇದನ್ನವರು ‘ಮನೆ-ಪೆದ’ (ಮನೆ ಹೆಸರು) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹೊಸಬರನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಆತ ‘ಯಾರ’ ಮನೆಯವನು ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವರಿಗೆ ಅತಿಮುಖ್ಯ! ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಮಗುವನ್ನು ‘ನೀ ದಾಡ’ (ನೀನು ಯಾರು?) ಎಂದು ಕೇಳಿದರೂ ಅದು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ನಾ ಅಜ್ಜಿನಿಕಂಡ, ಅಮ್ಮುಣಿಚಂಡ, ಅಮ್ಮಣಕುಟ್ಟಂಡ, ಬಿದ್ದಂಡ, ಬಿದ್ದಾಟಂಡ, ಚೆರಿಯಪಂಡ, ಚೇಂದಂಡ, ಮನಿಯಪ್ಪಂಡ, ಮಂಡೆಪಂಡ, ಮಾದಂಡ, ನಾಯಕಂಡ, ಕೂತಂಡ, ಕೇಳಪ್ಪಂಡ, ಕುಜ್ಞಂಡ, ಕುಪ್ಪಂಡ, ಪಾಂಡಂಡ, ಪಂದಿಯಂಡ, ಪಳಂಗಂಡ, ಪೆಮ್ಮಂಡ, ಪಾಲೆಕಂಡ, ಶಿವಚಾಳಿಯಂಡ... ಹೀಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದೊಂದು ಮನೆತನದ ಹೆಸರನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ.” ನೋಡಿದಿರಾ, ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರದ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಹೇಗಿದೆಯಂತ? ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ಅಂಕಣಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಾಗ ನುಸುಳುವ ತಪ್ಪುಗಳ ಪೈಕಿ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದವುಗಳಿಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ತಪ್ಪು-ಒಪ್ಪು ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಸೂಚಿಸಿದ್ದೇನಾದರೂ ಇನ್ನೂ ಒಂದಿಷ್ಟು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ನವೆಂಬರ್ ೨೭ರ ‘ಲಡ್ಡುವಿನಲ್ಲಿ ಲವಂಗ ಇಲ್ಲ’ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಮೂರು ತಪ್ಪುಗಳಿದ್ದವು. “ವೈ ದಿಸ್ ಕೊಲವೆರಿ ಡಿ... ಹಾಡಿನ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಕಂಪೋಸ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಧನುಷ್ ಅಂತ ಬರೆದಿದ್ದೀರಿ. ಈ ಹಾಡನ್ನು ಬರೆದು ಹಾಡಿ ನಟಿಸಿದವನು ಧನುಷ್. ಸಂಗೀತಸಂಯೋಜನೆ ಅನಿರುದ್ಧ್ ರವಿಚಂದರ್” ಎಂದು ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಲೇಖನ ಪ್ರಕಟವಾದ ದಿನವೇ ಬರೆದುತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಅನಘಾ ಎಂ.ಟಿ. “ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಬದನೆ ಬ್ರಿಂಜಾಲ್ ಅಲ್ಲ, ಔಬಜೀನ್ (ಚಿubeಡಿgiಟಿe) ಅಂತಾಗಬೇಕು” ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ ಲಂಡನ್‌ನಿಂದ ಡಾ.ಕೇಶವ ಕುಲಕರ್ಣಿ. ಅದೇ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ‘ಹೂಗಳಿಲ್ಲದ ಹೂಮಾಲೆ- ವ್ಹಾಟ್ ಎ ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್ ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ!’ ಅಂತಿತ್ತು. ಅದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ರೂಪಕ ಅಂತಷ್ಟೇ ಹೇಳಲಿಕ್ಕಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ ಹೆಸರು ತಿಳಿಸಬಯಸದ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರೊಬ್ಬರು. ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತಿಳಿಸಿದವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ಇವತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೫, ಜಗತ್ತಿಗೆಲ್ಲ ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ಹಬ್ಬದ ಝಗಮಗ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಂತೂ ಹಬ್ಬದ ಸಡಗರದಲ್ಲೇ ಮತ್ತೊಂದು ಹಬ್ಬ- ಹಾಸ್ಯೋತ್ಸವವೆಂಬ ನಗೆಹಬ್ಬ. ದಿನವಿಡೀ ಜೋಕು ಜೋಕಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಜೀಕು. ನಗುವಿನ ಕಟ್ಟೆಯೊಡೆದು ಹಾಸ್ಯರಸವೆಲ್ಲ ಲೀಕೋಲೀಕು. ಕೊರವಂಜಿ ಅಪರಂಜಿ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೫ರಂದು ಆಯೋಜಿಸುವ ಈ ವಾರ್ಷಿಕ ನಗೆಹಬ್ಬಕ್ಕೀಗ ಹದಿನೇಳರ ಹರೆಯ. ಈ ಸಲದ ವಿಶೇಷ ‘ಬಹುಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಸ್ಯ’. ಕನ್ನಡವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಸೋದರ ಭಾಷೆಗಳಾದ ತೆಲುಗು, ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳಂ, ಮರಾಠಿ, ಮತ್ತು ಇವೆಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಮಾತೃಸಮಾನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯವೈಖರಿ. ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡ ಹಾಸ್ಯಲೋಕದ ಆಲದ ಮರದಂತಿರುವ ಅಕ್ಕಿಹೆಬ್ಬಾಳು ರಾಮಣ್ಣ ಮಿತ್ರ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಸಮರ್ಪಣೆ - ಹಾಗೆನ್ನುತ್ತಿದೆ ಮೊನ್ನೆ ಬೇಲೂರು ರಾಮಮೂರ್ತಿಯವರು ಇಮೇಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಳಿಸಿರುವ ಕಲರ್‌ಫುಲ್ ಕರೆಯೋಲೆಯ ಒಕ್ಕಣೆ. ಬರಿ ಸ್ಟಾಂಡ್‌ಅಪ್ ಕಾಮಿಡಿಗಳೆಂದಾದರೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ನಮಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ರಿಪೀಟೆಡ್ ಜೋಕ್ಸ್ ಕೇಳಿಕೇಳಿ ಸಾಕುಸಾಕಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚೇ ಸಿಗುತ್ತವೆ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಂಥ ವಿಶೇಷವಾದ ಮತ್ತು ಅನನ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಇನ್ವಿಟೇಷನ್ ನೋಡಿದಾಗ “ಛೇ! ಇದನ್ನು ಮಿಸ್‌ಮಾಡ್ಕೊಳ್ತಿದ್ದೇನಲ್ಲ” ಎಂದು ಹಪಹಪಿಸುವಂತಾಗ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಬಹುಭಾಷಾ ಹಾಸ್ಯ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯೇ ನನ್ನಂಥ ಭಾಷಾಬಫ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಾದಾಮ್‌ಬರ್ಫಿ ಬಾಯೊಳಗಿಟ್ಟಂತೆ. ಇರಲಿ, ನನಗೆ ಹೇಗೂ ಭಾಗವಹಿಸಲಿಕ್ಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅನುಕೂಲವಿರುವವರಿಗಾದರೂ ಉಪಯೋಗವಾಗಲಿ ಎಂದು ಇದನ್ನಿಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ- ಹಾಸ್ಯೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ನನ್ನ ಪರವಾಗಿಯೂ ಬಿದ್ದುಬಿದ್ದು ನಕ್ಕು ಆಮೇಲೆ ನಿಮ್ಮ ಸಂತಸವನ್ನು ನನ್ನೊಂದಿಗೂ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಪುಟ್ಟ ಕೋರಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ. ಮತ್ತೆ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಭೇಟಿಯಾಗೋಣ. ನಮಸ್ಕಾರ. * * * [ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] "Listen Now" ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದರೆ ಕೇಳಿ ಆನಂದಿಸಬಹುದು!

Bindupoorvaka Dakaara

ದಿನಾಂಕ  18 ಡಿಸೆಂಬರ್  2011ರ ಸಂಚಿಕೆ...

ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ

* ಶ್ರೀವತ್ಸ ಜೋಶಿ

[ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] * * * ಬಬ್ರುವಾಹನ ಚಿತ್ರದ ‘ಯಾರು ತಿಳಿಯರು ನಿನ್ನ ಭುಜಬಲದ ಪರಾಕ್ರಮ...’ ಹಾಡನ್ನು ಕೇಳದ ಕನ್ನಡಿಗರಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಕೇಳಿ ಮೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳದವರಂತೂ ಖಂಡಿತ ಇಲ್ಲ. ಡಾ.ರಾಜ್ ದ್ವಿಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾದ ಅಭಿನಯ. ಡಾ. ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಜತೆಗೂಡಿ ಅತ್ಯಮೋಘ ಗಾಯನ. ನೆನೆದುಕೊಂಡರೆ ಈಗಲೂ ರೋಮಾಂಚನವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೈ ನವಿರೇಳುತ್ತದೆ. ಈಗ ಈ ಹಾಡಿನ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಭಾಗದತ್ತ ನಿಮ್ಮ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ಅರ್ಜುನ: “ಭಂಡರೆದೆ ಗುಂಡಿಗೆಯ ಖಂಡಿಸುತ ರಣಚಂಡಿಗೌತಣವೀವ ಈ ಗಾಂಡೀವಿ... ಗಂಡುಗಲಿಗಳ ಗಂಡ ಉದ್ದಂಡ ಭೂಮಂಡಲದೊಳಖಂಡ ಕೀರ್ತಿಪ್ರಚಂಡ...” ಬಬ್ರುವಾಹನ: “ಚಂಡನೋ ಪ್ರಚಂಡನೋ ಪುಂಡನೋ ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ರಣರಂಗ...” ಗೀತರಚನಕಾರ ಹುಣಸೂರು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಇಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪದಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದಿದ್ದಾರೆ! ಶಬ್ದಾಲಂಕಾರದಿಂದಲೇ ರಣರಂಗದ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಅದೆಷ್ಟು ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಮುಂದೆ ತಂದುನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ! ಭಂಡ, ಗುಂಡಿಗೆ, ಖಂಡಿಸುತ, ರಣಚಂಡಿ, ಗಾಂಡೀವಿ... ಎಲ್ಲ ಪದಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಶವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಿರಾ? ಅಂಥದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಪದ್ಯಭಾಗವನ್ನು ಈಗ ನೋಡೋಣ. ಇದು ಪುರಂದರದಾಸರ ಜನಪ್ರಿಯ ರಚನೆ ‘ಜೋಜೋ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾನಂದ’ದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಚರಣ: ಅಂಡಜವಾಹನ ಅನಂತಶಯನ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಶ್ರೀಪರಮಪಾವನ ಹಿಂಡುದೈವದ ಗಂಡ ಉದ್ದಂಡನೇ ನಮ್ಮ ಪಾಂಡುರಂಗ ಶ್ರೀಪುರಂದರವಿಠಲ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಬೇಕೇ? ಸತ್ಯವೇ ಭಗವಂತನೆಂದ ಪುಣ್ಯಕೋಟಿಯ ಕಥೆಯಲ್ಲಿನ ಖಂಡವಿದೆಕೋ ಮಾಂಸವಿದೆಕೋ ಗುಂಡಿಗೆಯ ಬಿಸಿ ರಕ್ತವಿದೆಕೋ ಚಂಡವ್ಯಾಘ್ರನೇ ನೀನಿದೆಲ್ಲವ ನುಂಡುಸಂತಸದಿಂದಿರು ಸಾಕಾಗಲಿಲ್ಲವೇ? ತಗೊಳ್ಳಿ ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನದೂ ಒಂದಿರಲಿ. ಸಭಾಪರ್ವದಿಂದ ಭಾಮಿನಿ ಷಟ್ಪದಿ- ಕಂಡು ಕೃಷ್ಣನನಿವರ ಕಾಣಿಸಿ ಕೊಂಡನರಸು ಕ್ಷೇಮಕುಶಲವ ಕಂಡು ಬೆಸಗೊಳಲೇಕೆ ಬಹು ಮಾತಿನಲಿ ಫಲವೇನು ಕಂಡೆವೈ ನಿನ್ನಮಳ ಕರುಣಾ ಖಂಡ ಜಲಧಿಯ ಭಕ್ತಜನಕಾ ಖಂಡಲ ಧ್ರುಮವೆಂದು ತಕ್ಕೈಸಿದನು ಹರಿ ಪದವ ನಾನೇನು ಹೇಳಲಿಕ್ಕೆ ಹೊರಟಿದ್ದೇನೆಂಬುದನ್ನು ಬಹುಶಃ ಇಷ್ಟೊತ್ತಿಗೆ ನೀವೇ ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದೀರಿ! ಹೌದು, ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಪ್ರಾಸ. ಅನುಸ್ವಾರದ ನಂತರ ಡ ಅಕ್ಷರ ಇರುವ ಪದಗಳಿಂದಾದ ಪ್ರಾಸ. ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ (ಬಹುಶಃ ಹಳಗನ್ನಡದಲ್ಲೂ; ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೈಬರಹದಲ್ಲಿ) ಅನುಸ್ವಾರವನ್ನು ಚುಕ್ಕಿಯಾಗಿ ಬರೆಯುವುದರಿಂದ, ಅನುಸ್ವಾರದ ನಂತರ ಡ ಅಕ್ಷರವಿದ್ದರೆ ಅದು ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ. ಈ ಪದಪುಂಜವನ್ನು ನಾನು ಎರವಲು ಪಡೆದದ್ದು ಶತಾವಧಾನಿ ಡಾ.ಆರ್.ಗಣೇಶ್ ಅವರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಪುಸ್ತಕ ‘ಬ್ರಹ್ಮಪುರಿಯ ಭಿಕ್ಷುಕ’ದಿಂದ. ಡಿವಿಜಿಯವರ ಜೀವನದ ರಸಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸಿರುವ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರದ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಆಮೇಲೆ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರದ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಮೋಜೆನಿಸುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ನಿಮಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅಮೆರಿಕನ್ನಡಿಗ ಕವಿ, ಲೇಖಕ ಡಾ.ಮೈ.ಶ್ರೀ.ನಟರಾಜ ಅವರದೊಂದು ಭಂಡಕವಿತೆ ಇದೆ, ‘ಹ್ಯೂಸ್ಟನ್ ಹುಳಿ ಹೆಂಡ’ ಅಂತ ಅದರ ಶೀರ್ಷಿಕೆ. ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆ ಅವರು ಅಮೆರಿಕ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದ ಹೊಸತರಲ್ಲಿ ಬರೆದದ್ದಿರಬೇಕು. ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನ ಅಮೆರಿಕನ್ನಡಿಗರು ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿದಾಗ, ಅದರಲ್ಲೂ ಗುಂಡುಪಾರ್ಟಿ ಏನಾದರೂ ಏರ್ಪಡಿಸಿದರೆ ಈ ಕವಿತೆ ಪಾರ್ಟಿಯ ನಶೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಏರಿಸುತ್ತದಂತೆ. ಡೊಳ್ಳುಕುಣಿತದ ದೋಂಡೂಬಾಯಿ ಅಮೆರಿಕಾ ನೋಡಿ ಬಿಟ್ಟಳು ಬಾಯಿ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನಲ್ಲೂ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ಮಣ್ಣಿನ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಎಂದು ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಕವಿತೆ. ಮಾಮೂಲಿ ಅಂತ್ಯಪ್ರಾಸವು ಮುಂದಿನ ಒಂದು ಚರಣದಲ್ಲಿ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಪ್ರಾಸವಾಗುತ್ತದೆ- ಹಿಂದೂಮುಂದೂ ನೋಡದೆ ದೋಂಡೂ ತರಿಸಿದಳಣ್ಣ ಘಂಘಂ ಗುಂಡು ಕುಡಿಯುವ ಇವಳ ವೈಖರಿ ಕಂಡು ಮುತ್ತಿದರಣ್ಣ ಗಂಡ್ಗಳ ಹಿಂಡು ಆಮೇಲೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ. ದೋಂಡೂಬಾಯಿ ಜತೆಸೇರಿದ ಗಂಡಸರ (ಗಂಡಂದಿರ?) ವಿವರ. ತಂಡದ ಭಂಡರ ದೊಡ್ಡ ಮುಖಂಡ ಕೌಬಾಯಿ ಹ್ಯಾಟಿನ ಮಹಾ ಪ್ರಚಂಡ... ಹೀಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ ಭಂಡಕವಿತೆ. ಶಾಂತಮ್ಮ ಪಾಪಮ್ಮ! ಇದೇನಿದು ಟೀಟೋಟ್ಲರ್ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಗುಂಡುತುಂಡಿನ ಸಮಾಚಾರ! ಇದನ್ನು ಖಂಡತುಂಡವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಬೇಕು ಅಂತೀರಾ? ಆಯ್ತು ಈಗ ಪಾಪಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಭಜನೆ ಮಾಡೋಣ. ಅಖಿಲಾಂಡಕೋಟಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡನಾಯಕ ಪಾಂಡುರಂಗನನ್ನು ನೆನೆಯೋಣ. ‘ಕಂಡೆ ನಾ ಗೋವಿಂದನ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಪಾಂಡವಪಕ್ಷ ಕೃಷ್ಣನ...’ ಎಂದು ಸ್ತುತಿಸೋಣ. ‘ದಂಡಿಗೆ ಬೆತ್ತ ಹಿಡಿಯೋದಕ್ಕೆ ಮಂಡೆ ಮಾಚಿ ನಾಚುತಲಿದ್ದೆ... ಹೆಂಡತಿ ಸಂತತಿ ಸಾವಿರವಾಗಲಿ ದಂಡಿಗೆ ಬೆತ್ತ ಹಿಡಿಸಿದಳಯ್ಯ... ಆದದ್ದೆಲ್ಲ ಒಳಿತೇ ಆಯಿತು’ ಎನ್ನೋಣ. ಖಂಡೀಭವದ್ಬಹುಲ ಡಿಂಡೀರಜೃಂಭಣ ಸುಚಂಡೀಕೃತೋದಧಿಮಹಾ ಕಾಂಡಾತಿಚಿತ್ರಗತಿ ಶೌಂಡಾದ್ಯಹೈಮರದ ಭಾಂಡಾಪ್ರಮೇಯಚರಿತ ಚಂಡಾಶ್ವಕಂಠಮದ ಶುಂಡಾಲದುರ್ಹೃದಯ ಗಂಡಾಭಿಖಂಡಕರದೋ ಚಂಡಾಮರೇಶಹಯ ತುಂಡಾಕೃತೇದೃಶಮ ಖಂಡಾಮಲಂಪ್ರದಿಶಮೇ ಎಂದು ವಾದಿರಾಜರ ದಶಾವತಾರ ಸ್ತುತಿಯನ್ನು ಪಠಿಸೋಣ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ‘ದಂಡಮುಪಟ್ಟಿ ಕಮಂಡಲಮುಪೂನಿ ಕೊಂಡಾಡುಚುನು ಕೋದಂಡಪಾಣಿನಿ...’ ಎಂದು ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಕೀರ್ತನೆ ಹಾಡೋಣ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲೂ ತೆಲುಗಿನಲ್ಲೂ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಇದೆಯೆಂದಾಯ್ತು. ತೆಲುಗೇನು ತಮಿಳಿನಲ್ಲೂ ಇದೆ- ‘ಕಂಡುಕೊಂಡೇನ್ ಕಂಡುಕೊಂಡೇನ್’ ಅಂತ ಒಂದು ಸಿನೆಮಾದ ಹೆಸರೇ ಇದೆ; ಹಾಗೆಯೇ ಹಿಂದಿ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗಳಲ್ಲೂ ಇದೆ: ‘ಸಂಡೇ ಹೋ ಯಾ ಮಂಡೇ... ರೋಜ್ ಖಾವೋ ಅಂಡೇ!’ ಮೊಟ್ಟೆ ಜಾಹಿರಾತಿನಲ್ಲಂತೂ ಖಂಡಿತ ಇದೆ! ಡಕಾರ ಇದೆ ಸರಿ, ಅದಕ್ಕೇನಂತೆ? ಸೋ ವ್ಹಾಟ್? ಎಂದು ಕೆಲವರಿಗನಿಸಬಹುದು. ಅಂಥವರಿಗೆ ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರಸ್ಯ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಆಸಕ್ತಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡೋಣ. ನಾವು ಮಾತ್ರ ‘ತೊಂಡೆಕಾಯಿ ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ ತೋಟದಲ್ಲಿದೆ... ಉಂಡೆ‌ಉಂಡೆ ಬೆಲ್ಲಬೆಲ್ಲ ಡಬ್ಬಿಯಲ್ಲಿದೆ’ನಂಥ ಶಿಶುಗೀತೆಯಲ್ಲೂ, ‘ಗಂಡಹೆಂಡಿರ ಜಗಳ ಉಂಡು ಮಲಗುವತನಕ’ದಂಥ ಗಾದೆಯಲ್ಲೂ, ‘ಹೆಂಡ-ಸಾರಾಯಿ ಸಹವಾಸ ಹೆಂಡತಿಮಕ್ಕಳ ಉಪವಾಸ’ದಂಥ ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲೂ, ಕೊನೆಗೆ ‘ದಂಡಪಿಂಡ’ದಂಥ ಬೈಗುಳದಲ್ಲೂ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಇದೆಯೆಂದು ಕೊಂಡಾಡೋಣ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಘ್ರಾಣಿಸುವ ಮನಸ್ಸಿದ್ದರೆ ಪರಿಮಳವು ದುಂಡುಮಲ್ಲಿಗೆಯಲ್ಲೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ, ಕೆಂಡಸಂಪಿಗೆಯಲ್ಲೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಹಾಂ! ಡಿವಿಜಿ ಕುರಿತು ಶತಾವಧಾನಿ ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿನ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆಂದಿದ್ದೆನಲ್ಲ? ಗುಂಡಪ್ಪನವರದು ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ತಿಂಡಿಪೋತ ಸ್ವಭಾವವಂತೆ. ಅವರ ಸೋದರತ್ತೆ ‘ಗುಂಡಂ ಭಂಡಂ ತಿಂಡಿಕಿ ಶೂರಂ ಚಂಡಾಲ ಮುಂಡೇಗಂಡಂ’ ಎಂದು ಗೇಲಿಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಸಂಗ ಶಿವಶಂಕರ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳೆಂಬ ಪ್ರಕಾಂಡಪಂಡಿತರು ಸ್ವರಚಿತ ಕಾವ್ಯವಾಚನ ಮಾಡಿದ್ದು. ಅದರಲ್ಲಿ ‘ಹೇ ರುಂಡಮಾಲೀ! ಕಾದು ಕೆಂಡವಾಗಿರುವೀ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ನಾಂ ಬಂದು ಕುಂಡೆಯೂರಲು...’ ಎಂಬ ಭಾಗವನ್ನೋದಿದಾಗ ಡಿವಿಜಿಯವರನ್ನೂ ಒಡಗೂಡಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೆಲ್ಲ ಅಸಾಧ್ಯ ನಗು. ಆದರೆ ಪಂಡಿತರಿಗೆ ಅವಮಾನವಾಗಬಾರದೆಂದು ತಡೆದುಕೊಂಡರು.  ವೆಂಕಣ್ಣಯ್ಯನವರಿಗಂತೂ ನಗುತಡೆದು ಕೆಮ್ಮುಬರಲಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳೇ ನೆರವಿಗೆ ಬರಬೇಕಾಯ್ತು. ಆಮೇಲೆ ಡಿವಿಜಿ ‘ಏನಿಲ್ಲ, ನಿಮ್ಮ ಕಾವ್ಯದ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ ಪ್ರಾಸದ ಪದಗಳು ತ್ರಾಸ ಕೊಟ್ಟವು. ಇಂಥ ಶಬ್ದಾಲಂಕಾರ ವಿಕಾರವೆಂಬುದಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಹೆಸರೇ ಸಾಕ್ಷಿ!’ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದರಂತೆ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಯಾವುದೋ ಸಭೆಗೆ ಡಿವಿಜಿಯವರನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಲು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಬಂದಿದ್ದರು. ಮೊದಲೇ ಮೂಲವ್ಯಾಧಿಯಿಂದ ನರಳುತ್ತಿದ್ದ ಗುಂಡಪ್ಪನವರಿಗೆ ಆ ಸಭೆಗೆ ಹೋಗಲಿಕ್ಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಕಡೇಪಕ್ಷ ಸಂದೇಶವನ್ನಾದ್ರೂ ಕೊಡಿ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ವಾಚಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ದುಂಬಾಲು ಬಿದ್ದಾಗ ಹಾಸ್ಯದ ತುಂಟತನದಿಂದ ಡಿವಿಜಿ ಹೀಗೆ ಸಂದೇಶ ಬರೆದುಕೊಟ್ಟಿದ್ದರಂತೆ- “ಗುಂಡಪ್ಪನಾದೊಡೇಂ ಕುಂಡೆಯದು ನೋಯದೇಂ?” ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಓದಿದ ಮೇಲೆ ಈಗ ಕೊನೆಯಲ್ಲೊಂದು ರಸಪ್ರಶ್ನೆ. ತುಂಬಾ ಸುಲಭವಿದೆ. ಉತ್ತರ ನಿಮಗೆ ಖಂಡಿತ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಬಿಂದುಪೂರ್ವಕ ಡಕಾರ’ - ಐದಕ್ಷರಗಳ ಪದಕ್ಕೆ ಹೀಗೆ ಸುಳಿವು ಕೊಟ್ಟರೆ ಪದಬಂಧದಲ್ಲಿ ನೀವು ಏನೆಂದು ತುಂಬುತ್ತೀರಿ? ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರವನ್ನು ಇಮೇಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರೆದು ಸೆಂಡ್ ಮಾಡಿ ಎನ್ನುತ್ತ ನಾನು ಈ ಹರಟೆಯನ್ನು ಎಂಡ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. * * * [ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] "Listen Now" ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದರೆ ಕೇಳಿ ಆನಂದಿಸಬಹುದು!

Bus Drivers Special Dispatch Part2

ದಿನಾಂಕ  11 ಡಿಸೆಂಬರ್  2011ರ ಸಂಚಿಕೆ...

ಮತ್ತಷ್ಟು ಡ್ರೈವರೋಪಾಖ್ಯಾನ

* ಶ್ರೀವತ್ಸ ಜೋಶಿ

[ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] * * * ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ರಷ್ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ- ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾತ್ರೆ, ಹಬ್ಬಹರಿದಿನ, ಸಮ್ಮೇಳನ ಮುಂತಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ- ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಬಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ರೆಗ್ಯುಲರ್ ಬಸ್‌ಗಳಲ್ಲೂ ಜಾತ್ರೆಯ ಜನರೇ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕಿಕ್ಕಿರಿದ ಜನಸಂದಣಿಯಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷ ಸಂಭ್ರಮ ತರುವ ಆ ವಾತಾವರಣ ಎಲ್ಲರ ಅನುಭವಕ್ಕೂ ಬಂದಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಡ್ರೈವರ್‌ಗಳ ರಷ್ ಹೆಚ್ಚಾದದ್ದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಬಸ್ ಹೊರಡಿಸಿದ್ದನ್ನು ನೀವು ಎಲ್ಲಾದರೂ ಕೇಳಿದ್ದೀರಾ? ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಇವತ್ತು ಕೇಳಿ. ಇದೇ ಆ ಡ್ರೈವರ್ ಸ್ಪೆಷಲ್ ಬಸ್ಸು! ಕಳೆದ ವಾರದ ‘ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರ ಗುಣಗಾನ’ಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಪತ್ರಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಇನ್ನೂ ಬರುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ನನಗೆ ತುಂಬಾ ಖುಷಿ ತಂದ ವಿಚಾರ ಏನು ಗೊತ್ತೇ? ಜಾಸ್ತಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಬಂದವು ಅಂತಲ್ಲ. ಲೇಖನ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತೆಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಹೇಳಿದರಂತನೂ ಅಲ್ಲ. ಆರ್.ಕೆ.ನಾರಾಯಣ್ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಪಾತ್ರಗಳಂತೆ ಬಸ್‌ಡ್ರೈವರರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ನಾನೇನು ಅಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆನೋ ಅದನ್ನು ನನಗಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಓದುಗರು ತಮ್ಮ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ, ಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಅತಿಸಾಮಾನ್ಯರೆನಿಸಿದ ಬಸ್‌ಡ್ರೈವರರನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಪುಳಕ ಕೊಡುವ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನನ್ನ ಬರಹದ ಮೂಲಕಲ್ಪನೆ ಸಾಕಾರಗೊಂಡದ್ದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ಥಕವಾದದ್ದು ಅಲ್ಲೇ. ಅಂಥ ಸುಂದರ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನಾದರೂ ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರೊಡನೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ ನನ್ನದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಈವಾರಕ್ಕೆ ಯೋಜಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ವಿಷಯವನ್ನು ಮುಂದೂಡಿ ಡ್ರೈವರೋಪಾಖ್ಯಾನವನ್ನೇ ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ರೈಟ್... ಇದೀಗ ಬಸ್ಸು ಹೊರಡುತ್ತಿದೆ. ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ ವಿದ್ಯಾಲಕ್ಷ್ಮಿ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ- “ನಾನು ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಹನುಮಾನ್ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ. ಅದರ ಡ್ರೈವರ್ ಹೆಸರು ‘ನಂದು’. ಎಲ್ಲರೂ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನಂದಣ್ಣ ಅಂತಲೇ ಕರೆಯೋರು. ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳ ಜೊತೆಯಂತೂ ತುಂಬಾ ಸ್ನೇಹ. ಒಮ್ಮೆ ನಾನೂ ನನ್ನ ಗೆಳತಿ ಏನೋ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಜಗಳವಾಡಿ ಕೋಪದಲ್ಲಿ ಮಾತು ಬಿಟ್ಟು ಒಂದಷ್ಟುದಿನ ಬೇರೆಬೇರೆ ಸೀಟಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ನಂದಣ್ಣ ಒಮ್ಮೆ ದಾರಿಮಧ್ಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಮ್ಮ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ಒಂದೇ ಸೀಟಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಹೇಳಿ, ಶೇಕ್‌ಹ್ಯಾಂಡ್ ಕೊಡಿಸಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಸಿದ್ದರು. ಆ ಘಟನೆ ನನಗಿನ್ನೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೆನಪಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ದೂರದ ಊರುಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ನನ್ನ ಅಮ್ಮ, ಚಿಕ್ಕಮ್ಮರ ಮಧ್ಯೆ ಅಂಚೆಯಣ್ಣನಾಗಿ, ಕೊರಿಯರ್ ವಾಹಕನಾಗಿಯೂ ನಂದಣ್ಣ ತುಂಬಾ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈಗ ಅವರು ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಮೂಲಕ ಅವರಿಗೆ ನನ್ನ ನಮನಗಳು.” ಹನುಮಾನ್ ಬಸ್ಸಿನ ನಂದಣ್ಣನಷ್ಟೇ ಫೇಮಸ್ಸು ಸಾಗರ-ಉಡುಪಿ ಗಜಾನನ ಬಸ್ಸಿನ ಡ್ರೈವರ್ ದುರ್ಗಪ್ಪ. ಸಾಗರದಿಂದ ಮಹೇಶ ಹೆಗಡೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ- “ನಮಗೆಲ್ಲ ಅದು ಗಜಾನನ ಬಸ್ಸು ಅಥವಾ ಸಾಗರ-ಉಡುಪಿ ಬಸ್ಸು ಅನ್ನೋದಕ್ಕಿಂತಲೂ ‘ದುರ್ಗಪ್ಪನ ಗಾಡಿ’ ಎಂದೇ ಚಿರಪರಿಚಿತ. ಉಡುಪಿ ಅಥವಾ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಊರುಗಳಲ್ಲಿನ ಬಂಧುಮಿತ್ರರಿಗೆ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಪಾರ್ಸೆಲ್ ತಲುಪಿಸುವುದಿದ್ದರೆ ಸಾಗರ ಬಸ್‌ಸ್ಟಾಂಡ್‌ಗೆ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎಂಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ದುರ್ಗಪ್ಪನ ವಶ ಒಪ್ಪಿಸಿದರಾಯ್ತು. ಅದು ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ತಲುಪಿತೆಂದೇ ಲೆಕ್ಕ. ದುರ್ಗಪ್ಪ ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷ ಡ್ರೈವರ್. ಸ್ನೇಹಜೀವಿ ಕೂಡ. ಆದರೆ ‘ಧೂಮಪಾನ ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ’ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ವೆರಿ ಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್. ಬಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಯಾರಾದರೂ ಬೀಡಿಸಿಗರೇಟು ಹೊತ್ತಿಸಿದರೆ ತತ್‌ಕ್ಷಣ ಅಲ್ಲೇ ಬಸ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಚಂದದ ಮಾತುಗಳಲ್ಲೇ ಅವರ ಜನ್ಮ ಜಾಲಾಡಿಸಿಬಿಡೋರು.” ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಜ್ಯೋತಿ ಕಡ್ಲಾಡಿ ಹಳೆಕಾಲದ ಬಿಟಿ‌ಎಸ್ ಬಸ್ಸಿನ ಒಬ್ಬ ಮುಸ್ಲಿಂ ಡ್ರೈವರ್‌ನನ್ನು ನೆನೆದಿದ್ದಾರೆ. “ನಾನಾಗ ಚೊಚ್ಚಲ ಗರ್ಭಿಣಿ. ನಮ್ಮ ಆಫೀಸು ಆರ್‌ಬಿ‌ಐ ಬಿಲ್ಡ್ಂಗ್‌ನ ಮೂರನೇ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಸಂಜೆ ೫.೩೦ಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಆಫೀಸು ಮುಗೀತಾ ಇದ್ದಹಾಗೆ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್‌ನ ಬ್ಯಾಕ್‌ಗೇಟ್ ಪಕ್ಕ ಒಂದು ಬಸ್ ಬರ್ತಾ ಇತ್ತು. ನಾನು ಬಸ್ ಹಿಡಿಯಲು ಓಡೋಡಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದರೆ ಡ್ರೈವರ್ ಹೇಳ್ತಾ ಇದ್ದರು ‘ಸಿಸ್ಟರ್, ಆಪ್ ಹಲ್ಲೂಹಲ್ಲೂ ಆನೇಕಾ. ಹಮ್ ಆಪ್‌ಕೇ ಲಿಯೆ ವೈಟ್ ಕರೇಂಗೆ.’ ಅಷ್ಟೇ‌ಅಲ್ಲ ನಿಜವಾಗ್ಲೂ ವೈಟ್ ಮಾಡ್ತಿದ್ರು. ನಾನು ಆರಾಮಾಗಿ ಬಸ್ ಹತ್ತಿ ಸೀಟಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಮೇಲೇನೇ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಮಾಡ್ತಿದ್ರು. ಈಗೆಲ್ಲಿದ್ದಾರೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಆ ಮನುಷ್ಯನ ಹೊಟ್ಟೆ ತಣ್ಣಗಿರಲಿ ಅಂತ ಮನಸಾರೆ ಹಾರೈಸುತ್ತೇನೆ.” ವಿಟ್ಲದ ಮೂರ್ತಿ ದೇರಾಜೆಯವರು ಸ್ಮರಿಸಿರುವುದು ಒಬ್ಬಿಬ್ಬರು ಡ್ರೈವರರನ್ನಲ್ಲ. ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಪಟ್ಟಿಯನ್ನೇ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪತ್ರದ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳು: “ಪುತ್ತೂರು-ಬೆಳ್ಳಾರೆ-ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಓಡಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಿ.ವಿ.ಮೋಟಾರ್ಸ್‌ನ ಡ್ರೈವರ್ ರಾಮಭಟ್ಟರು ಮುದುಕರಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಸದಾ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಖಾಕಿ ಬಣ್ಣದ ದೊಡ್ಡ ಮುಂಡಾಸು ಅವರನ್ನು ನಮ್ಮ ಹೀರೊ ಮಾಡಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅವರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರನಾಯಕರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಏನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪಕ್ಕದ ಸೀಟಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತವರೊಡನೆ ಅವರು ಊರಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸುದ್ದಿಯನ್ನೂ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದ ರೀತಿ ನೋಡಿ, ನಮಗೆ ಏನೂ ಅರ್ಥವಾಗದಿದ್ದರೂ ಅವರೊಬ್ಬ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳ ತಜ್ಞ ಎಂದೇ ನಾವು ನಂಬಿದ್ದೆವು. ಶೆಟ್ಟಿ ಮೋಟಾರ್ಸ್‌ನ ಮಿಸ್ಕಿತ್ ಎಂಬುವರೂ ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ಡ ಹೀರೊ. ಅವರದು ಮೆಳ್ಳೆಗಣ್ಣು ಆಗಿದ್ದರೂ ನಮಗೆಲ್ಲಾ ಅದು ಕೊರತೆ ಎಂದು ಅನಿಸಿದ್ದೇ ಇಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಅವರು ಇಷ್ಟ ಯಾಕೆಂದರೆ ಬಸ್ಸು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ನಾವು ಕೈ ಎತ್ತಿ ವಿಷ್ ಮಾಡಿದರೆ ತಪ್ಪದೇ ವಿಷ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ತನ್ನನ್ನು ನೋಡಿಯೇ ವಿಷ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಎಂದು ನಮ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ನಂದಗೋಕುಲದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ನೋಡಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಗೋಪಿಕೆಯೂ ಹೀಗೇ ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದಳಂತೆ ಅಲ್ಲವೇ? ಶಂಕರವಿಠಲ್ ಬಸ್ಸಿನ ಶಾಂತಾರಾಮ್ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹೀರೊ. ಪುತ್ತೂರಿನ ಶಂಕರವಿಠಲ್ ಸಿಟಿಸರ್ವಿಸ್‌ನ ಬೇಬಿ ಮತ್ತು ಶಿವರಾಂ ಇವರು ಪುತ್ತೂರು ಟೀಮಿನ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಪ್ಲೇಯರ್ಸ್. ಪುತ್ತೂರು ಟೀಮಿನಲ್ಲಿ ಆಟಗಾರರ ಕೊರತೆ ಇದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಎದುರು ಟೀಮು ಸ್ವಲ್ಪ ಫಡ್ಪೋಶಿ ಆಗಿದ್ದಾಗ ಇವರಿಗೆ ಚಾನ್ಸ್ ಸಿಗುವುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಬ್ಯಾಟು ಬೀಸಿ ಸಿಕ್ಸರ್ ಬಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಅವರು ನಮ್ಮ ಡಬಲ್ ಹೀರೋ. ಆದರೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ದೊಡ್ಡ ಹೀರೊ ಅಂದರೆ ಪುತ್ತೂರಿನ ‘ಸ್ವಾಮಿ ಸಿಟಿ ಸರ್ವಿಸ್’ನ ಆಣ್ಣು ಎಂಬ ಡ್ರೈವರ್. ಅವರ ಹೆಸರು ಕೇಳಿದರೆ ಸಾಕು ನಮ್ಮ ಎದೆ ಖುಷಿಯಿಂದ ಕುಣಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಅದ್ಭುತ ಡ್ರೈವಿಂಗಿಗೆ ಎಷ್ಟೋಸಾರಿ ಚಪ್ಪಾಳೆ ಬಿದ್ದದ್ದು ನೆನಪಿದೆ. ನಾವು ‘ಬಸ್ ಆಟ’ ಆಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ತನ್ನದು ‘ಸ್ವಾಮಿ ಸಿಟಿಬಸ್’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಜಗಳ. ಕೊನೆಗೆ ಚೀಟಿಯೆತ್ತಿ ಹೆಸರು ಕೊಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಣ್ಣು ಡ್ರೈವಿಂಗಿನ ಸ್ಟೈಲ್ ಅನುಕರಿಸಲೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧೆ. ಆಣ್ಣು ಮತ್ತವನ ಸ್ವಾಮಿ ಬಸ್‌ನ ಮೇಲೆ ನಮಗೆ ಎಷ್ಟು ಅಭಿಮಾನ ಅಂದರೆ ಬಸ್ ಆಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿ ಬಸ್ ಹೆಸರಿನವನು ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದರೆ, ಅಳು ಬರುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸ್ವ‌ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಸ್ವಾಮಿ ಬಸ್‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಗೆದ್ದವನಿಗೆ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಆಣ್ಣುವಿನ ಸ್ವಾಮಿ ಬಸ್ ಸೋಲಬಾರದು." ಎಷ್ಟು ಚಂದದ ಚಿತ್ರಣ ಅಲ್ಲವೇ? ಬಾಲ್ಯ ಮರಳಿ ಸಿಗುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಹಪಹಪಿಸುವುದು ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಸಂತೋಷಗಳಿಗಾಗಿಯೇ. ಬಸ್ ಡ್ರೈವರ್ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ನೆನಪಿನಂಗಳಕ್ಕೆ ಜಾರಿದ್ದು ಕೂಡ ಇಂಥ ಸಡಗರಕ್ಕಾಗಿಯೇ. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ನಿಂದ ಫಣೀಂದ್ರ ಮಂಕಾಳೆ, ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸಂತೋಷ ರಾವ್, ದುಬಾಯ್‌ಯಿಂದ ಆರತಿ ಘಾಟೀಕರ್, ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಿಂದ ಅನುರಾಧಾ ಧವಲೆ, ಶಿಕಾಗೋದಿಂದ ಶಾರದಾ ಬೈಯಣ್ಣ, ವಿಜಾಪುರದಿಂದ ಡಿ.ಎಸ್.ಕೋರೆ, ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಹೊಸಬೆಟ್ಟು, ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಜಿ.ಕೆ.ಮೀನಾ, ಜರ್ಮನಿಯಿಂದ ಡಾ.ಅಮೃತ್ ಭಿಡೆ, ಅರ್ಕನ್ಸಾಸ್‌ನಿಂದ ಸುಕನ್ಯಾ ತೀರ್ಥಮತ್ತೂರು, ಮುಂಬಯಿಯಿಂದ ಲಕ್ಷ್ಮೀವೆಂಕಟೇಶ ಹೊಳಲ್ಕೆರೆ,  ಧಾರವಾಡದಿಂದ ಪವನ್ ಎಂ.ಎನ್, ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಶಾಂತಲಾ ಗುಣಪ್ರಕಾಶ್... ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತ ಹೋದರೆ ‘ನಿಮ್ಮ ಮೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳು’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಂತೆ ಭಾಸವಾದೀತು. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ತಂತಮ್ಮ ನೆನಪಿನ ಬಸ್‌ಡ್ರೈವರರ ಗುಣಗಾನವನ್ನು ಆತ್ಮೀಯ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಕ್ಕಿಳಿಸಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದವರೇ. ಹಾಗೆಯೇ ಗೋರೂರು ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ಐಯಂಗಾರರ ‘ಭಟ್ಟನ ಬಸ್ ಸರ್ವೀಸ್’ ಲಲಿತಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿನ ಡ್ರೈವರ್, ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರುವ ಡ್ರೈವರ್ - ಇವರೂ ಚಿರಸ್ಮರಣೀಯರು ಎಂದು ಜ್ಞಾಪಿಸಿಕೊಂಡವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ‘ಸ್ಟಾಂಡಿಂಗ್ ಸೀಟ್’ ಆದರೂ ಸರಿ, ಅಷ್ಟೂ ಡ್ರೈವರ್‌ಗಳಿಗೆ ಜಾಗ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನೆನಪಿನ ಓಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದೆ ನೊಸ್ಟಾಲ್ಜಿಯಾ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಬಸ್. ಎಂದರೋ ಬಸ್ ಡ್ರೈವರ್ ಮಹಾನುಭಾವುಲು, ಅಂದರಿಕಿ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವಾಚಕವೃಂದದ ಪರವಾಗಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಂದನಮುಲು. * * * [ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] "Listen Now" ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದರೆ ಕೇಳಿ ಆನಂದಿಸಬಹುದು!

Bus Drivers Remembered And Respected

ದಿನಾಂಕ  4 ಡಿಸೆಂಬರ್  2011ರ ಸಂಚಿಕೆ...

ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರ ಗುಣಗಾನ

* ಶ್ರೀವತ್ಸ ಜೋಶಿ

[ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] * * * ಮಾಲ್ಗುಡಿ ಡೇಸ್ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆರ್.ಕೆ.ನಾರಾಯಣ್‌ರ ಎಲ್ಲ ಕಥೆ-ಕಾದಂಬರಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪಾತ್ರಗಳದೂ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಛಾಪು. ಅವು ಓದುಗನನ್ನು ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವಾಗಿ ತಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಮುಟ್ಟಿ ಮೈದಡವಿ ಕುಶಲ ಕೇಳುವ ಆಪ್ತತೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅಸಲಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಥಾಪಾತ್ರಗಳು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಎಂದರೂ ಸರಿಯೇ. ಒಬ್ಬ ಅಂಚೆಯಣ್ಣ ತಾನಪ್ಪ, ಸಿಹಿತಿಂಡಿ ಅಂಗಡಿಯ ಮಿಠಾಯಿವಾಲಾ ಜಗನ್, ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಗೈಡ್ ರಾಜು, ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಪ್ರೆಸ್‌ನ ನಟರಾಜ್, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಲೆಕ್ಚರರ್ ಕೃಷ್ಣ, ಬ್ಯಾಂಕರ್ ಮಾರ್ಗಯ್ಯ ಮುಂತಾದವರೆಲ್ಲ ನಮಗೆ ಇವತ್ತಿಗೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ತದ್ರೂಪಿಗಳು ನಮ್ಮ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೆ ತುಂಟ ಹುಡುಗ ಸ್ವಾಮಿನಾಥನ್ (ಚಾಮಿ) ಅಂತೂ ಮನೆಮನೆಯಲ್ಲೂ ಇರುವವನೇ. ಮಾಲ್ಗುಡಿ ಡೇಸ್ ಟಿವಿ ಧಾರಾವಾಹಿಯ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಯಶಸ್ಸಿಗೂ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಅದರಲ್ಲಿನ ಸರಳಾತಿಸರಳ, ಚಿರಪರಿಚಿತ ಎನ್ನುವಂಥ ಪಾತ್ರಗಳೇ. ಇರಲಿ, ನಾನೀಗ ಮಾಡಹೊರಟಿರುವುದು ಆರ್.ಕೆ.ನಾರಾಯಣ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ಹತೆಯೂ ನನ್ನಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬಹಳ ದಿನಗಳಿಂದ ಅಂದ್ಕೊಳ್ತಿದ್ದೆ ಆರ್.ಕೆ.ನಾರಾಯಣ್ ಕಲ್ಪನೆಯ ಪಾತ್ರಗಳಂತಿರುವ, ನಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ವೃತ್ತಿಪಾತ್ರವನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡು ಸೋದಾಹರಣವಾಗಿ ಬರೆಯಬೇಕು ಅಂತ. ಹಾಗೆ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ (ಆಕ್ಚುವಲಿ ಬಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ) ಹೊಳೆದದ್ದೇ ಬಸ್ ಡ್ರೈವರ್‌ಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಯಾಕಾಗಬಾರದು ಎಂಬ ಐಡಿಯಾ. ನನಗೆ ತಿಳಿದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಸ್ ಡ್ರೈವರ್ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಭೂಮಿಕೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ಆರ್.ಕೆ.ನಾರಾಯಣ್ ಬರೆದಿಲ್ಲ. ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನದೊಂದು ಪುಟ್ಟ ಪ್ರಯತ್ನ. ನನ್ನ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವ ಕೆಲವು ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರ ಕುರಿತು ಒಂದೊಂದು ಪ್ಯಾರಗ್ರಾಫ್ ಬರೆದರೂ ಸಾಕು ಒಟ್ಟುಸೇರಿ ಅದೊಂದು ಹಿತಾನುಭವ ನೀಡಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಚಿತ್ತಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲೂ ಬೇರೆಬೇರೆ ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರ ಚಿತ್ರ ಮೂಡಬಹುದು ಎಂಬ ಆಶಯ. ಇದು ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರ ಗುಣಗಾನ. ಇಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ‘ಬಸ್ ಡ್ರೈವರ್ ಎಪ್ರೀಸಿಯೇಷನ್ ಡೇ’ (ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲೊಂದು ದಿನ ಆಯಾಯ ಸ್ಕೂಲ್‌ಬಸ್‌ಗಳ ಚಾಲಕರನ್ನು ತರಗತಿಗಳೊಳಗೆ ಕರೆದು ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಸಲ್ಲಿಕೆ) ಇರುವಂತೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಯೋಗ. ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದಿನ ಮಾತು. ಆಗ ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ನಮ್ಮೂರು ಮಾಳಕ್ಕೆ ‘ವಿನಾಯಕ ಮೋಟರ್ ಸರ್ವೀಸ್’ ಎಂಬ ಬಸ್ಸು ಬಂದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ದಿನಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ಟ್ರಿಪ್. ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಬಸ್ ಸರ್ವೀಸ್ ಆರಂಭವಾದಾಗ ಇದ್ದ ಡ್ರೈವರನ ಹೆಸರು ಶಂಕರ. ಆತನ ಮುಖಚಹರೆ ನನಗೆ ಅಷ್ಟು ಸರಿಯಾಗಿ ನೆನಪಿಲ್ಲ. ಆಮೇಲೆ ತುಂಬಾ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹರಿಯಪ್ಪ ಎಂಬುವವ ವಿನಾಯಕ ಬಸ್ಸಿನ ಡ್ರೈವರ್. ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಹೊರಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಕೊಂಡಿಯೆಂದರೆ ಆ ಬಸ್ ಒಂದೇ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಅದೂ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಹರಿಯಪ್ಪನೆಂದರೆ ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ದೇವದೂತ ಇದ್ದಂತೆ. ಬೆಳಗ್ಗಿನ ಮೊದಲ ಟ್ರಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ ಕಟ್ಟು ತರುವವನೂ ಅವನೇ. ‘ಸಟ್ಟಾ’ ಆಟದ ಓಪನಿಂಗ್ ಕ್ಲೋಸಿಂಗ್ ಅಂಕಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಹೇಳುವವನೂ ಅವನೇ. ಊರಿನವರಿಗೆಲ್ಲ ಪರಿಚಿತ, ಆಪ್ತ. ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ರಜೆ ಹಾಕಿದಂದು ಬದಲಿ ಡ್ರೈವರ್ ಬಂದರೆ ಇದು ನಮ್ಮ ಬಸ್ಸು ಹೌದೋ‌ಅಲ್ಲವೋ ಎಂದು ಅನುಮಾನ. ಅಂತಹ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧ. ನನ್ನ ಅಜ್ಜನಮನೆ ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ ತಾಲೂಕಿನ ಮುಂಡಾಜೆಯಲ್ಲಿ. ನಮ್ಮೂರಿಂದ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕಿದ್ದರೆ ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ಗುರುವಾಯನಕೆರೆಗೆ ಹೋಗುವ ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಗವರ್ನ್‌ಮೆಂಟ್ ಬಸ್ ಹಿಡಿಯಬೇಕು. ಕಾರ್ಕಳ-ಗುರುವಾಯನಕೆರೆ ರೂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ಕಂಪನಿಗಳ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಬಸ್ಸುಗಳಿವೆಯಾದರೂ ‘ರಾಜ್‌ಶೆಟ್ಟಿಯ ಹನುಮಾನ್ ಬಸ್ಸು’ ನಮಗೆಲ್ಲ ತುಂಬಾ ಇಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದದ್ದು. ನನಗೆ ನೆನಪಿರುವಂತೆ ರಾಜ್‌ಶೆಟ್ಟಿ ಅದೇ ಹನುಮಾನ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಕಂಪನಿಯ ಅದೇ ರೂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಜನಾನುರಾಗಿ ಡ್ರೈವರ್. ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ಗುರುವಾಯನಕೆರೆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಊರುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ರಾಜ್‌ಶೆಟ್ಟಿ ಸೇವೆಯ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು. ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಕಟ್ಟು, ಮಲ್ಲಿಗೆ ದಂಡೆ, ಬೀಡಿ ಪೊಟ್ಟಣ, ಜ್ವರದ ಮಾತ್ರೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಚಿಕ್ಕಪುಟ್ಟ ಬುಟ್ಟಿ ಕೆಲಸಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ದುಡ್ಡಿನ ಲೇವಾದೇವಿಗೂ ಅತ್ಯಂತ ನಂಬುಗೆಯ ಮೆಸ್ಸೆಂಜರ್ ಆಗಿ ರಾಜ್‌ಶೆಟ್ಟಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಜನ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನೆಕ್ಸ್ಟ್ ನೆನಪಾಗುವವರು ಉಮೇಶ ಮತ್ತು ಹವಾಲ್ದಾರ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಡ್ರೈವರರು. ಇವರಿಬ್ಬರು ನನ್ನ ನೆನಪಿನ ಡ್ರೈವರರು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ನಮ್ಮಕ್ಕನ ಮಗನಿಗೆ ಸ್ಮರಣೀಯರು. ಇದೂ ಅಷ್ಟೇ, ಹತ್ತಿಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆ. ನಮ್ಮಕ್ಕನ ಮನೆ ಇರುವುದು ಸೊರಬದಲ್ಲಿ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ನೇರ ಬಸ್ ಇಲ್ಲ. ಕಾರ್ಕಳದಿಂದ ಹಾಲಾಡಿ ಎಂಬಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಕುಂದಾಪುರ-ಅಕ್ಕಿ‌ಆಲೂರು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕಂಪನಿಯ ಬಸ್ ಹತ್ತಬೇಕು. ಅದು ಸೊರಬದ ಮೂಲಕ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮಕ್ಕ ತವರುಮನೆ ಭೇಟಿಯ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆ ಬಸ್ಸನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರು. ಕುಂದಾಪುರದಿಂದ ಅಕ್ಕಿ‌ಆಲೂರು ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರದ ದಾರಿಯಾದ್ದರಿಂದ, ಬೆಳಗ್ಗೆಯಿಂದ ಸಂಜೆವರೆಗೂ ಪ್ರಯಾಣವಾದ್ದರಿಂದ, ಆಪೋಸಿಟ್ ಡೈರೆಕ್ಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಸ್ಸುಗಳು. ಅವುಗಳ ಡ್ರೈವರರೇ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಉಮೇಶ ಮತ್ತು ಹವಾಲ್ದಾರ. ನಮ್ಮಕ್ಕನ ಮಗನಿಗೆ ಆಗಿನ್ನೂ ಐದಾರು ವರ್ಷಗಳ ಪ್ರಾಯ ಅಷ್ಟೇ, ಎಲ್ಲೋ ಯಾರೋ ಹೀಗೇ ಮಾತಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿಸಿ ಉಮೇಶ-ಹವಾಲ್ದಾರರ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಅರಿತುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಮುದುಕ ಹವಾಲ್ದಾರನಿಗಿಂತ ನವಯುವಕ ಉಮೇಶನೇ ಒಳ್ಳೆಯ ಡ್ರೈವರ್, ಅವನ ಬಸ್ಸೇ ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂಬ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ. ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆಂದರೆ, ಸೊರಬದಿಂದ ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಬರುವಾಗ ಉಮೇಶನ ಬಸ್ ಇದ್ದರೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗಲೂ ಉಮೇಶನ ಬಸ್ಸೇ ಆಗಬೇಕು, ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿಯೂ ಹವಾಲ್ದಾರನ ಬಸ್ ಇರುವ ದಿನದಂದು (ಅದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಲೆಕ್ಕಹಾಕಿ) ಹೊರಡಬೇಡವೆಂದು ನಮ್ಮಕ್ಕನಿಗೆ ತಾಕೀತು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ! ನಾವೆಲ್ಲ ಬೇಕಂತ್ಲೇ ಅವನನ್ನು ರೇಗಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ನೀನಿಲ್ಲಿ ಅಜ್ಜನಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ಉಮೇಶ-ಹವಾಲ್ದಾರ ಇಬ್ಬರೂ ರಜಾ ಹಾಕಿ ಈಗ ಅವರ ಪಾಳಿಯ ದಿನಗಳು ಬದಲಾಗಿವೆ, ನಿನಗೆ ಸೊರಬಕ್ಕೆ ವಾಪಸಾಗೋದಕ್ಕೆ ಹವಾಲ್ದಾರನ ಬಸ್ಸೇ ಸಿಗೋದು ನೋಡ್ತಿರು ಎಂದರೆ ಸಿಟ್ಟು ಬರ್ತಿತ್ತು ಅವನಿಗೆ. ಈಗಿನ್ನು ಒಂದು ಸ್ಯಾಂಪಲ್ ಅಮೆರಿಕದ ಬಸ್ ಡ್ರೈವರರದು. ಕಳೆದೆರಡು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಾನು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಿಬರಲು ಬಸ್ ಮತ್ತು ಮೆಟ್ರೋಟ್ರೈನ್ ಬಳಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಒಳ್ಳೊಳ್ಳೆಯ ಅನುಭವಗಳಾಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಕಳೆದವರ್ಷ ಒಮ್ಮೆ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನೂ ಮೀರಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಠಾತ್ತನೆ ಹಿಮಪಾತವಾಗಿತ್ತು. ವಾಹನಗಳ ಓಡಾಟವೆಲ್ಲ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸಂಜೆ ಆಫೀಸಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುವವರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಫಜೀತಿ. ಮೆಟ್ರೋರೈಲು ಸ್ಟೇಷನ್‌ನಲ್ಲೇ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕಳೆಯಬೇಕೇನೋ ಎಂಬಂಥ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ. ಬಸ್ಸುಗಳೆಲ್ಲ ಸ್ಥಗಿತ. ಕೊನೆಗೂ ನಮ್ಮನೆ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ಒಂದು ಬಸ್ಸು ಬಂತು. ಎಲ್ಲರೂ ಅದರೊಳಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿದರು. ಹಿಮ ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ರಸ್ತೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೂತುಹೋದ ಕಾರುಗಳು. ಅಂಥಾದ್ರಲ್ಲಿ ಜೈ ಎಂದು ಹೊರಟಿತು ನಮ್ಮ ಬಸ್ಸು. ಅವತ್ತು ಡ್ರೈವರ್ ಒಬ್ಬ ಸರ್ದಾರ್ಜಿ. ಚಾಲಾಕಿನ ಚಾಲಕ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ಟಾಪ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಜನರನ್ನಿಳಿಸಿ ಹೊರಡುವಾಗ ಹಿಮದಿಂದಾಗಿ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೂ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಯಿಂದ ಆತ ಬಸ್ಸನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲರಿಂದ ಚಪ್ಪಾಳೆ. ಬೇರಾವ ಅಮೆರಿಕನ್ ಅಥವಾ ಮೆಕ್ಸಿಕನ್ ಡ್ರೈವರನಾಗಿದ್ದರೂ ಜನರನ್ನೆಲ್ಲ ಅರ್ಧದಲ್ಲೇ ಬಿಟ್ಟು ಖಾಲಿ ಬಸ್ಸನ್ನು ಡಿಪೋಗೆ ಓಡಿಸಿ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದನೇನೊ, ನಮ್ಮ ವೀರ ಸರ್ದಾರ್ಜಿ ಮಾತ್ರ ಎಳ್ಳಷ್ಟೂ ಧೃತಿಗೆಡದೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರಯಾಣಿಕನನ್ನೂ ಅವರವರ ಸ್ಟಾಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಳಿಸಿಯೇ ಮುಂದುವರಿಸಿ ಗ್ರೇಟ್ ಹೀರೊ ಅನ್ನಿಸಿಕೊಂಡ. ಅವತ್ತಿನ ಬಸ್ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ನೆನೆದರೆ ಈಗಲೂ ಮೈಝುಮ್ಮೆನ್ನುತ್ತದೆ. ಲೇಟೆಸ್ಟ್ ಟಚ್: ಮೊನ್ನೆ ಜುಲೈಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ‘ಗೆಲುವಿನ ಟಚ್’ ಮತ್ತು ‘ಚೆಲುವಿನ ಟಚ್’ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯ್ತಲ್ವಾ? ಅಚ್ಚಾದ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಮೊದಲ ಐದೈದು ಪ್ರತಿಗಳ ಕಟ್ಟನ್ನು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಗೀತಾ ಬುಕ್ ಹೌಸ್‌ನ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ರಾಯರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ನನಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತೇ? ಮೈಸೂರು-ಬೆಂಗಳೂರು ಐರಾವತ ಬಸ್ಸೊಂದರ ಡ್ರೈವರ್ ಮೂಲಕ ಪಾರ್ಸೆಲ್ ಕಳಿಸಿ, ನಾನದನ್ನು ಮೆಜೆಸ್ಟಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಡಕೊಂಡದ್ದು. ಬಸ್ ನಂಬರ್ ಮತ್ತು ಚಾಲಕನ ಮೊಬೈಲ್ ನಂಬರುಗಳೇ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮೆಕಾನಿಸಮ್. ಪುಸ್ತಕಗಳು ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ನನ್ನ ಕೈಸೇರಿದವು! ಎಂದರೋ ಬಸ್-ಡ್ರೈವರುಲು ಅಂದರಿಕಿ ವಂದನಮುಲು. * * * [ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನೀವು ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಇ-ಪೇಪರ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಓದಬಹುದು.] "Listen Now" ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿದರೆ ಕೇಳಿ ಆನಂದಿಸಬಹುದು!